Pierwsze eksperymenty z substancjami psychoaktywnymi

(np. narkotyki, alkohol itp.) – jak rozmawiać z nastolatkiem?

NA „GORĄCO”:

• Weź kilka wdechów i postaraj się opanować emocje. Spokojnie zorientuj się w sytuacji – czy stan zdrowia dziecka nie wymaga interwencji lekarza? (np. wzmożona agresja wobec otoczenia lub autoagresja, ataki paniki, utraty przytomności, brak logicznego kontaktu słownego, majaczenie, silne wymioty itp.)
• Pamiętaj: każdą rozmowę możesz odłożyć w czasie  - daj sobie czas na przemyślenia i opanowanie pierwszych emocji.
• Nie czas na wykład, gdy nastolatek jest  nietrzeźwy. Nie wdawaj się w dyskusję daj jasny sygnał, że widzisz, co się dzieje („Chwiejesz się, czuję od ciebie alkohol…”)
• Określ w prosty sposób, czego oczekujesz (Połóż się teraz spać. Porozmawiamy jutro”)
• Zadbaj o siebie. Zapewnij sobie wsparcie innych osób, jeśli tego potrzebujesz. Odpocznij.

ROZMOWA NA DRUGI  DZIEŃ:

• Nie staraj się chronić nastolatka przed negatywnymi konsekwencjami poprzedniego dnia (np. „kaca”, późnego powrotu). Nie odpuszczaj mu jego wcześniejszych zobowiązań.
• Przygotuj się do rozmowy. Zadbaj o Wasz komfort: brak presji czasowej, żeby nic Wam nie przeszkadzało.
• Przemyśl i zaplanuj, co chcesz powiedzieć i co chcesz uzyskać. Jakie masz uczucia w związku z tym, co się wydarzyło? Co Tobą kieruje?
• Powiedz co Tobą co zauważyłeś. Mów o faktach: miałeś wczoraj zaczerwienione oczy, byłeś wesołkowaty. Wyczułam/Em zapach marihuany.
• Wyraź swoje uczucia i obawy: Jestem Twoją mamą/tatą, kocham Cię, zależy mi na Tobie i jestem zaniepokojona/y, tym co się wydarzyło. Moim zdaniem byłeś wczoraj pod wpływem narkotyku/alkoholu.
• Daj wypowiedzieć się nastolatkowi, by mógł przedstawić swój punkt widzenia. Spróbuj dowiedzieć się jak najwięcej o tym, co się naprawdę dzieje? Jakie były okoliczności, motywy. Pamiętaj, że trudno jest nastolatkowi już na początku odpowiedzieć na pytanie typu: Co piłeś?, Z kim byłeś na tej imprezie? Poproś, żeby to nastolatek opowiedział, co się wydarzyło.
• Porozmawiaj o możliwych zagrożeniach, określ swoje wartości i oczekiwania wobec dziecka: Nie akceptuję brania narkotyków, są szkodliwe i mogą spowodować wiele problemów. Oczekuję, że zastanowisz się nad tym, co się wydarzyło i wyciągniesz z tego lekcję na przyszłość. Chciałabym móc Ci ufać, że jesteś stanie sam dokonywać właściwych wyborów/dbać o swoje bezpieczeństwo.
• Porozmawiaj z nastolatkiem, jakie widzi wyjście z tej sytuacji? Na co możecie się wspólnie umówić? Pamiętaj, że nie musisz zgadzać się na wszystkie zaproponowane rozwiązania. Przedyskutujcie je i znajdźcie coś, co będzie komfortowe dla obu stron.

BĄDŹ UWAŻNY!

• Jeśli sytuacja powtarza się z pewną regularnością, jeśli od pewnego czasu zauważyłeś niepokojące zmiany w zachowaniu/wyglądzie Twojego dziecka – zasięgnij rady specjalisty, poszukaj profesjonalnej pomocy! Zmiany mogą dotyczyć osób w grupie rówieśniczej, sposobie ubierania czy rytmu dnia, ale też spadku jakości relacji z najbliższymi osobami. Specjalista będzie w stanie odpowiednio zdiagnozować sytuację Waszej rodziny i zaproponować adekwatne dla Was rozwiązania.
• Eksperymentowanie, przekraczanie norm, sprawdzanie, co wolno, a czego nie, są naturalnym elementem dorastania. Nie oznacza to, że takie wydarzenie powinno przejść „bez echa” i zostać zignorowane. Wręcz przeciwnie. To doskonały moment na dyskusję i wzmocnienie lub naukę prawidłowych zachowań. Istotne jest to:

- czy nastolatek jest świadomy konsekwencji,

 - czy potrafi prawidłowo oszacować, jakie podejmuje ryzyko,

 - czy prawidłowo rozpoznaje potrzeby, jakie kierują jego zachowaniami.

• „Za każdym zachowaniem kryje się potrzeba” – zastanów się, co może stać za „wybrykiem” Twojego dziecka? Co może „napędzać” takie zachowanie? Może to być np. chęć zdobycia pozycji  w grupie, radzenia sobie z nieśmiałością. Porozmawiaj o tym z Twoim nastolatkiem, ucz alternatywnych , pozytywnych sposobów zaspokajania jego potrzeb. Pomyśl, jak możesz go w tym wesprzeć.
• Dobra Komunikacja to podstawa! Sposób, w jaki zareagujemy na „wybryki” nastolatka może spowodować, że albo się do nas zbliży albo się od nas oddali. Nasza reakcja na to, co zrobiło dziecko, może wywołać w nim żal albo wzbudzić zaufanie. Pamiętajmy, że dobra więź z rodziną, co potwierdzają liczne badania, to główny i najsilniejszy „czynnik chroniący”. Jeśli nastolatek się zagubi, będzie wiedział, u kogo szukać wsparcia i pomocy.
• Kryzys może być doskonałą okazją do pogłębienia relacji. Jest on sygnałem, że „coś nie działa tak, jak powinno” i należy się temu bliżej przyjrzeć. Potrzebne są jakieś zmiany. Mogą one dotyczyć całej rodziny. Gdy zajdzie taka potrzeba, nie bójcie się prosić o wsparcie i pomoc specjalisty.

Materiał został przygotowany w oparciu o broszurę „Nastolatek czyli kto?” opracowaną przez Stowarzyszenie Praktyków Profilaktyki Społecznej ze środków Miasta Gdańska w ramach realizacji zadań Narodowego Programu Zdrowia.

Autorzy:

Joanna Czechowska, Anna Jarząbek, Dorota Zyskowska (Stowarzyszenie Praktyków Profilaktyki Społecznej);

Zespół merytoryczny Gdańskiego Centrum Profilaktyki Uzależnień.

Broszurę tę otrzymali Rodzice uczestniczący 27.11.2018 r. w wywiadówce profilaktycznej na temat „Narkotyki – wiem więcej” zorganizowanej w Szkole Podstawowej nr 2 w Biskupcu.